Wat moeten we weten over het onderhoud van een prothese? En is een kunstgebit een volwaardige vervanging voor eigen tanden en kiezen? Wij vroegen het tandprotheticus Martijn Mersmann, specialist in de mondzorg voor kwetsbare ouderen.
Vroeger was alles beter?
“Ouderen hebben tegenwoordig (gelukkig) steeds vaker hun eigen tanden en kiezen. Als ze in aanmerking komen voor een prothese is dat vaak op latere leeftijd.”
Vroeger kreeg je een kunstgebit als huwelijksgeschenk
“Vroeger was dat anders. De oudere generatie kreeg al rond het 20e levensjaar een gebitsprothese. Soms als huwelijksgeschenk van de echtgenoot; de eigen tanden werden dan getrokken. Zo ging dat toen.”
Wennen aan een kunstgebit
“Het voorbeeld van het kunstgebit als huwelijksgeschenk klinkt voor ons heel vreemd. Ik zou het ook niemand aanraden, maar het heeft niet alleen nadelen. Als je op jonge leeftijd een prothese krijgt, dan leer je er heel goed mee om te gaan.”
“Dat is op oudere leeftijd echt anders. Dan valt het niet mee om aan de prothese te wennen. En als je écht op hoge leeftijd een kunstgebit krijgt komt dit vaak in combinatie met ziektes. Dat maakt het acceptatie en gewenningsproces alleen maar lastiger.”
Het belang van gezonde eigen tanden en kiezen
“Het feit dat mensen tegenwoordig langer hun tanden en kiezen houden is een heel goede ontwikkeling. Je moet weten dat een gebitsprothese geen volwaardige vervanging is van eigen tanden en kiezen. Er is ooit onderzocht dat een volledig kunstgebit maar 30% van het eigen kauwvermogen kan terugbrengen. Dat is dus heel weinig.”
Door medicatiegebruik krijgen kwetsbare ouderen vaak last van een droge mond
“Voor kwetsbare ouderen ontstaat een probleem omdat hun gezondheid vaak in sneltreinvaart achteruit gaat. Door medicatiegebruik krijgen ze dan last van droge monden. En een droge mond zorgt ervoor dat er sneller wortelcariës kan ontstaan. Het gebit stort dan vaak snel in. Dan rest er vaak weinig anders dan een overstand naar een volledig kunstgebit. Dat is een enorme overstap. Soms kunnen we ook langzaam het eigen gebit afbouwen. Maar al met al blijft het voor de oudere een erg grote overgang.
Hoeveel onderhoud heeft een kunstgebit nodig?
“Mensen denken vaak dat een kunstgebit een leven lang mee gaat. Dat is niet zo. Je kaak slinkt bijvoorbeeld als je ouder wordt en ook een kunstgebit slijt. Deze veranderingen gaan vaak zo langzaam dat ze niet opgemerkt worden tot er ineens een probleem ontstaat. Om acute problemen te voorkomen raden we juist aan om ook bij een volledige prothese 1x per jaar langs te komen voor controle. Vooral als het zelf niet meer lukt om het gebit schoon te houden. Het gebit polijsten en tandsteen verwijderen is onderhoud dat ook de prothese nodig heeft.”
Hoe zorg je goed voor een mond met een kunstgebit?
“Het is ontzettend belangrijk om de prothese goed schoon te houden. Het liefst poets je deze na elke maaltijd, want ook op een prothese kan plak zich nestelen. Je reinigt de prothese het beste met een protheseborstel en ecosym of groene zeep. Gebruik geen tandpasta, want dit maakt het oppervlakte ruwer waardoor er juist meer vuil blijft plakken.”
Vergeet ook niet de rest van de mond schoon te houden om ontstekingen en een slechte adem te voorkomen
“Vergeet ook niet de rest van de mond schoon te houden om ontstekingen en een slechte adem te voorkomen. Reinig de tong bijvoorbeeld met een tongschraper en poets ook de kaakwallen en tandvlees.”
“Als het zelf lastig is om het gebit schoon te houden raden we aan om dit regelmatig door ons te laten doen. Dan kunnen we het gebit ook polijsten en tandsteen verwijderen.’
Op welke signalen moet je letten?
“Laat ik voorop stellen dat preventie ons doel is. Komen er pijnklachten, dan zijn we dus vaak al te laat zijn. We weten dat het mondmilieu verandert bij het ouder worden, zoals de samenstelling van het speeksel. Dus de mond heeft dan meer aandacht en zorg nodig. ”
Waar we op moeten letten zijn de volgende signalen:
- Droge mond
“Bij een volledige prothese is voldoende speeksel heel belangrijk . Terwijl juist bij het ouder worden de mond vaak droger wordt, bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen. Bij een droge mond kan de prothese gaan schuren wat voor problemen zorgt. Ook veroorzaakt een droge mond een loszittende prothese.”
- Signalen van pijn
“Vaker spelen met de prothese kan een teken zijn dat deze niet lekker zit of pijn doet. De impuls is er dan om de prothese vaker uit te doen. Ook langzamer eten kan een signaal van pijn in de mond zijn. Vooral bij mensen die zelf niet meer goed aan kunnen geven dat ze pijn hebben is het belangrijk om te letten op deze signalen.”
- Invallen van de mond
“Bij het invallen van de mond is de kans groot dat ook de prothese niet meer goed aansluit op het gebit. Let op rode streepjes bij de mondhoeken, dat is een signaal van een ingevallen mond. Dit kan gaan ontsteken en maakt ook een eventuele behandeling heel gevoelig.”
- Laatste controle
“Wees alert op wanneer de laatste controle geweest is. Mijn ervaring is dat mensen het tijdsbestek van een laatste bezoek aan een mond professional snel vergeten. Mensen denken dat de prothese nog niet zo oud is, maar hij blijkt dan toch meestal ouder dan gedacht.”