Tandarts-geriatrie Claar Wierink is een gevestigde naam in de mondzorg voor (kwetsbare) ouderen. Ze heeft haar eigen praktijk in een verpleeghuis in Amstelveen en verleent met haar mobiele unit ook zorg aan huis voor mensen die niet meer naar de praktijk kunnen komen.
Wij stelden haar de meest prangende vragen over het belang van goede mondverzorging bij ouderen en de rol van de mantelzorgers.
Waar moet je als mantelzorger op letten in de mondverzorging van ouderen?
“Een kleine achteruitgang in motoriek kan al een groot effect hebben op de mondgezondheid. De kinderen denken misschien dat vader of moeder gewoon poetst, maar dat ragertje blijf ondertussen ongebruikt. Zo verslechtert de gebitsverzorging vaak ongemerkt.”
“Hoe eerder je een deel van de mondverzorging overneemt, hoe makkelijker dit geaccepteerd wordt”
Wanneer moet je mondverzorging gaan overnemen?
“Al op het moment dat je die kleine verschillen ontdekt. Neem bijvoorbeeld eerst als mantelzorger of thuiszorgmedewerker dat ragertje even over. Dan ga je de zorg geleidelijk ondersteunen. Op dat moment zal de oudere dat nog makkelijker accepteren. Gaat dan later de motoriek verder achteruit of is er sprake van dementie? Dan is de stap niet zo groot om meer taken in de mondverzorging over te nemen. Zorg continueren helpt enorm in de acceptatie.”
Waarom is die mondverzorging zo belangrijk?
“Bij de mondzorg voor ouderen vind ik de dagelijkse verzorging eigenlijk nog belangrijker dan het tandartsbezoek. Tandartsen kunnen wel dingen repareren, maar als die dagelijkse mondverzorging niet ondersteund wordt dan gaat het mis. Dan sta je meteen 1-0 achter.”
Is dit een makkelijk onderwerp om aan te kaarten?
Nee, zeker niet. Het is vooral belangrijk om het bespreekbaar te maken. Tegen mijn patiënten zeg ik bijvoorbeeld: “U heeft uw leven lang aandacht aan uw gebit besteed, maar ik kan nu zien dat het moeilijker wordt om het goed genoeg te verzorgen. Als we problemen willen voorkomen stel ik voor dat u iemand toestaat om u even te helpen. Al is het alleen maar om die moeilijke plekken na te poetsen of een rager te gebruiken.” Op deze manier vinden mensen het vaak wel goed. Vooral benadrukken dat ze het al die jaren zo goed hebben gedaan. Dat is vaak ook echt zo.
“Deze mensen hebben hun hele leven goed voor hun gebit gezorgd. Aan ons de taak om dit voort te blijven zetten.”
Je geeft ook mobiele zorg aan huis. Is dat een vervanging voor de eigen tandarts?
“Nee, bij voorkeur niet. De patiënt is bekend met zijn eigen tandarts en ook de tandarts kent de patiënt goed. Dat voelt dus vertrouwd en dat is belangrijk, zeker als er sprake is van dementie. Bovendien kan je in de praktijk de beste zorg verlenen. Mondzorg aan huis is alleen bedoeld voor die mensen die echt niet naar de praktijk kunnen komen.”
Een eerste consult aan huis werkt wel drempelverlagend. Vaak als behandeling echt nodig blijkt, kan alsnog een bezoek aan de praktijk georganiseerd worden samen met de mantelzorger.
“Als dat niet mogelijk blijkt en de eigen tandarts heeft niet de apparatuur om zorg aan huis te verlenen, kan er altijd nog verwezen worden naar een tandarts die dit wel doet en kan.”
Wat zijn de 3 beste tips voor mondverzorging bij ouderen?
- Probeer elektrisch te poetsen. Dat is soms even wennen: probeer dan ook verschillende borstels. Sommige werken met een draaiende, andere met een poetsende beweging. Wat het meest prettig is, hangt van de persoonlijke voorkeur af. De mondhygiënist of tandarts kan hierin adviseren.
- Gebruik tandpasta met extra fluoride in het geval van polyfarmacie (het gebruik van 5 of meer medicijnen) en bij medicatie met droge mond als bijwerking. Deze tandpasta is voor te schrijven door tandarts of huisarts.
- Laat iemand het ragen overnemen als dat zelf niet meer lukt.
Zijn er nog extra signalen om op te letten?
Een afgebroken kies of tand staat vaak niet op zichzelf. Je kunt er bij zo’n probleem vanuit gaan dat er wortelcariës in de mond zit. Bezoek in dat geval altijd de tandarts en zorg voor een goede preventie. Dat begint bij dagelijkse mondverzorging en kan worden ondersteund door een mondhygiënist.