Pijn in de mond

Wat is het?

Een stekende, kloppende of zeurende pijn in de mond is erg vervelend. Het duidt op een ontsteking of abces in de mond. Vaak zijn de klachten ‘s nachts het hevigst. De pijn kan opeens ontstaan of langzaam erger worden. Er kan tegelijkertijd een verdikking in de wang, keel of in het tandvlees optreden.

Tandpijn, kiespijn, kaakpijn of pijn aan het tandvlees heeft een grote invloed op de levenskwaliteit. Er kunnen problemen ontstaan bij het slapen, de pijn zorgt voor stress en is erg vervelend. Ook is het pijnlijk om te kauwen en te slikken bij het eten. Warm, koud, zoet en zuur voedsel doen extra zeer.

Oorzaken​

Er zijn verschillende redenen waarom pijn in de mond en andere mondproblemen optreden. Dit zijn veelvoorkomende achterliggende oorzaken die zorgen voor pijn in de mond:

• Een slechte tot matige mondverzorging: een goede mondhygiëne is het belangrijkste wapen tegen pijn in de mond door tandbederf, mond- en keelontstekingen en tandvleesaandoeningen.
• Een droge mond (xerostomie): te weinig speekselaanmaak betekent minder bescherming tegen suiker, zure stoffen, mondbacteriën en schimmels. Slikken gaat lastiger en etensresten hopen zich op in de mondholte. Dit verandert in tandplak en zorgt voor gaatjes (cariës), tandvleesontsteking en andere mondproblemen.
• Ouderdom: juist kwetsbare ouderen hebben vaker last van een droge mond doordat speekselklieren het minder goed doen. Daarnaast zit er bij ouderen meer calcium in het speeksel, waardoor er meer tandsteen in het gebit ontstaat. Ook komt meer ziekte voor en is de afweer gemiddeld slechter.
• Slechtere mobiliteit, psychische ziektes en stress kunnen zorgen voor een achteruitgang in de mondverzorging.
• Mondtrauma: een kiesbreuk bij het eten, door een klap of val
• Niet regelmatig bij de mondzorgverlener langsgaan voor controle en reiniging.

Directe oorzaken van pijn in de mond

• Ontsteking aan een tand of kies: een wortelpuntontsteking door ernstig tandbederf (tandplak, mondbacteriën). Er ontstaat een ontsteking in het wortelkanaal middenin de kies. Ook een lekkende vulling kan de oorzaak zijn van een dergelijke ontsteking.
• Een abces: een pijnlijke zwelling gevuld met pus in de kaak. Dit komt vaak door ernstige tandvleesontsteking (parodontitis) of een wortelpuntontsteking.
• Een kies of tand waar een stuk van is afgebroken. Vanwege een klap, val of door op iets hards te bijten, zijn tandzenuwen vrij komen te liggen.
• Tandvleesontsteking: gingivitis of de ernstigere variant parodontitis zorgen voor pijnlijk, bloedend en/of gezwollen tandvlees. Bij parodontitis wordt het kaakbot aangetast en kunnen tanden los gaan zitten en uitvallen.
• Terugtrekkend tandvlees: wanneer de tandhalzen bloot komen te liggen, kunnen koude, warme, zoete en zure etenswaren zorgen voor pijn. Er zit geen tandglazuur op de tandhalzen, waardoor zelfs koude lucht al pijnlijk kan aanvoelen.
• Kaakpijn: stress, artritis, motorische aandoeningen, een slecht zittend kunstgebit, abnormale gewoontes (op een pen kauwen) of continu kauwgom kauwen kunnen zorgen voor pijn in de kaak. Doordat de kaakspieren en gewrichten te veel en te vaak worden aangespannen, ontstaat pijn in de mond.

Wat kan ik doen​

Is er sprake van hevige pijn in de mond? Neem dan direct contact op met een mondzorgverlenere en maak een afspraak. In de tussentijd kunnen paracetamol of ibuprofen helpen tegen de pijn. Deze pijnstillers zijn verkrijgbaar bij de drogist of apotheek zonder recept. Lees altijd eerst de bijsluiter.

Wat ook verlichting geeft is een koud kompres. Dit kunt u vijftien minuten op de zwelling leggen. Het verlicht de ontstekingspijn meteen. Compressen zijn te koop bij de drogist of zelf te maken door ijsblokjes in een plastic zakje te doen en het geheel in een handdoek te wikkelen. U kunt meerdere keren per dag een koud kompres aanleggen.

Is de pijn in de mond milder van aard, dan kan het zijn dat er alleen een lokale tandvleesontsteking is of een andere relatief milde mondkwaal. Dan kunt u eerst de volgende tips proberen:

• Verbeter de mondverzorging: poets tanden twee keer per dag, twee minuten lang, met bij voorkeur een elektrische tandenborstel en fluorhoudende tandpasta. Poets ook het tandvlees. Reinig elke avond de ruimtes tussen de tanden en kiezen met een tandenstoker, flosdraad of ragertje, zodat het tandvlees gezond en schoon wordt. Poets de tong met een handtandenborstel en tandpasta.
• Bij een droge mond (xerostomie) is het belangrijk om vaak en veel water te drinken. Drink dagelijks minstens anderhalve liter water en op warme dagen meer.
• Bij medicijngebruik: overleg met uw huisarts over de bijwerkingen van uw medicatie. Vooral een combinatie van medicijnen kan de oorzaak zijn van een droge mond en daaruit voortvloeiende mondproblemen.
• Bij een verslechterde mobiliteit kan een aangepaste tandenborstelgreep uitkomst bieden. Vraag hiernaar bij de mondzorgprofessional.
• Bij een verslechterde mobiliteit of slechte geestelijke gezondheid van degene met pijn in de mond, kan een mantelzorger de mondverzorging eenmaal per dag, bijvoorbeeld ‘s avonds, overnemen.

Hulp van specialist

De huisarts of mondzorgverlener zal vragen naar de klachten, kijken in de mond en onderzoek doen. Mogelijk wordt er een röntgenfoto van het gebit gemaakt. Na het vaststellen van de oorzaak van de pijn in de mond, komt de zorgverlener met een behandelplan.

Vaak kan de mondzorgprofessional in één of meerdere sessies de problemen verhelpen. Soms is het nodig om de kaakchirurg of KNO-arts in te schakelen. Ook kan een grondige schoonmaakbeurt van uw gebit nodig zijn. Dit wordt vaak door een mondhygiënist gedaan.

Als de pijn in de mond aanhoudt, kan de mondzorgprofessional of huisarts u zwaardere pijnstillers voorschrijven. Is de mondpijn een symptoom van een ziekte of een bijwerking van medicatie, dan kunt u samen met zorgverleners op zoek gaan naar andere medicijnen of een andere dosis.

Mocht een slecht zittende prothese of kunstgebit de oorzaak zijn van pijn in de mond, dan kan een nieuwe prothese verlichting bieden.