In het kort
- Mondverzorging bieden voelt soms ongemakkelijk
- Zorgen voor de juiste randvoorwaarden neemt veel problemen weg
- Kies de verzorging die past bij de persoon
- Kies de juiste hulpmiddelen
Hulp bij het wassen en aankleden is heel gewoon. Maar hulp bij het poetsen kan een delicate zaak zijn: zowel voor degene die hulp nodig heeft als voor de professional die helpt. Deze tips helpen om het poetsen goed en plezierig te laten verlopen.
Denk daarbij aan het belang van goede mondverzorging. Het neemt risico’s voor de algehele gezondheid weg, en heeft grote sociale meerwaarde. Meer over de kwetsbare mond lees je hier.
Goede basis
- Vertrouwen is belangrijk. Bouw de hulp bij de mondverzorging op. Accepteer dat de eerste keren niet alles even goed gepoetst wordt. Een goede ervaring bouwt u makkelijk uit, een frustrerende ervaring blijft hangen.
- Bij elke poetsbeurt: neem de tijd en zorg voor rust en maak contact. Vertel wat u gaat doen. Praat rustig en in korte zinnen. Laat tussendoor weten dat het goed gaat. Humor helpt.
- Kost het poetsen moeite? Zorg er dan voor dat de boven- en onderkaak elke dag in ieder geval evenveel aandacht krijgen: begin ‘s ochtends met de bovenkaak en ‘s avonds met de onderkaak.
Als iemand ontspannen is, ontspannen ook de mondspieren.
Poetshouding
Poetsen kunt u vanuit verschillende houdingen doen. Kies de houding die het best past bij u en degene bij wie u poetst. Aandachtspunten: comfort, contact, goed zicht en goed kunnen bereiken van de hele mond. Let ook op uw rug.
Beiden zittend
- Ga recht voor degene bij wie u poetst zitten, met uw benen in spreidstand. Dat zorgt voor een stabiele houding.
- Zorg ervoor dat ook degene bij wie u poetst goed zit en dat diens hoofd wordt ondersteund (bijvoorbeeld met een kussentje in de nek). Dan zijn ook de mondspieren het meest ontspannen.
- Als degene bij wie u poetst voorovergebogen zit, kunt u op een stoel naast hem/haar gaan zitten of op uw knieën voor hem/haar (let er voor uw eigen gezondheid op dat u uw rug recht houdt).
U staat, degene bij wie u poetst zit
- Ga rechts schuin naast/achter degene bij wie u poetst staan (links als u linkshandig bent). Het hoofd van de ander neemt u tussen uw oksel en vrije arm en hand, het hoofd een heel klein beetje naar beneden bewegend.
- Deze ‘omarming’ van het hoofd helpt het hoofd stil te houden en helpt de mondspieren te ontspannen en kokhalzen te voorkomen.
U staat, degene bij wie u poetst ligt op
bed
- Zet het bed op uw heuphoogte. Het hoofdeinde in een hoek van 45 graden.
- Vraag degene bij wie u poetst om het hoofd iets naar u te draaien als dat kan.
- Is het niet mogelijk het hoofdeinde omhoog te zetten, leg degene dan in zijligging. Plaats een kartonnen nierbekken (of zachte vochtabsorberende onderlegger) onder de wang, zodat vocht uit de mond kan lopen en de ander zich niet kan verslikken.
- Kan het bed niet omhoog, doe bovenstaande dan zittend.
Algemene tips
- Houd met uw vrije hand de wang en lippen opzij, zodat u goed ziet waar u poetst.
- Veeg na het tandenpoetsen de mond niet af, maar dep vanaf de wang naar de mond. Geef aan het eind twee tellen stevige druk. Zo bevordert u de lipsluiting en de slikreflex.
- Als iemand op de tandenborstel bijt, kunt u de driekopstandenborstel uitproberen. Op advies en met goede uitleg van de tandarts of mondhygiënist kunt u ook een bijthoutje uitproberen.
Gebruik van handschoenen voorkomt dat ziektekiemen worden overdragen.
Natuurlijke tanden en kiezen poetsen
- Tanden en kiezen poetst u aan drie kanten: eerst de binnenkant, dan de buitenkant en de bovenkant (de 3 B’s).
- Besteed vooral aandacht aan de overgang van het tandvlees naar de tand of kies: zet hier de borstel schuin op het tandvlees.
- Vergeet ook de achterste kiezen niet en de zijkanten van vrijstaande tanden en kiezen.
- Maak bij het poetsen korte horizontale bewegingen met de borstel.
- Poets niet te hard. Ter illustratie: als u de borstel aan het eind van het handvat tussen duim en vingertoppen vasthoudt, oefent u voldoende druk uit.
- Als u klaar bent, spuugt u de tandpasta uit.
- Spoel de mond niet na, want dan verdwijnt ook de belangrijke fluoride.
- Spoel de tandenborstel wel na en zet hem rechtop weg, met de borstelkop omhoog.
- Maak één keer per dag ook de ruimte tussen tanden en kiezen schoon met een rager. Dit is belangrijk omdat u met de tandenborstel niet goed de tussenruimtes bereikt. Beweeg de rager tussen alle ruimtes twee keer heen en weer.
Enkele tips:
- Als u een droge borstel gebruikt, schuimt de tandpasta minder. Dat kan voor mensen met slikproblemen belangrijk zijn.
- Heeft u een droge mond, dan is het juist wel prettig om de borstel voor het poetsen nat te maken.
Gebitsprothese poetsen
- Een gebitsprothese reinigt u met een protheseborstel en vloeibare zeep. Tandpasta en reinigingstabletten maken het oppervlak van de gebitsprothes ruw, waardoor vuil en bacteriën er eerder aan hechten.
- Poets de prothese boven water of een zachte handdoek. Zo voorkomt u een breuk als de prothese uit uw handen glipt.
- Bewaar gedurende de nacht de gebitsprothese droog in een gebitsprothesebakje.
- Er kan tandsteen (verharde tandplak) op de prothese zitten, dat niet met de tandenborstel te verwijderen is. Leg de gebitsprothese dan ‘s nachts in een mengsel van één deel water en één deel azijn. Als u blanke natuurazijn gebruikt, kan het minder kwaad als iemand de vloeistof per ongeluk drinkt.
- Naast de prothese vraagt ook de mond een goede verzorging, om (schimmel)infecties en een slechte adem te voorkomen.
- Implantaten en wortels van eigen tanden en kiezen tweemaal daags poetsen (verbindingsstukje tussen implantaten met een rager).
- Tandeloze mond: poets de kaken, gehemelte en binnenkant van de wangen in ieder geval voor het slapen gaan met een zachte tandenborstel.
- Dat mag zonder tandpasta. Lukt het niet met een borstel, gebruik dan vochtige gaasjes of dentaswabs (afbeelding op volgende pagina).
- Voordat u de prothese weer indoet: spoel de mond en maak de gebitsprothese even nat.
Tandeloze mond poetsen
- Poets de kaken, gehemelte en binnenkant van de wangen in ieder geval voor het slapen gaan met een zachte tandenborstel. Dat mag zonder tandpasta.
- Lukt het niet met een borstel, gebruik dan vochtige gaasjes of dentaswabs.
Hulpmiddelen bij het poetsen
Er zijn verschillende mondverzorgingsproducten op de markt. We hebben de door mondzorgprofessionals aanbevolen oplossingen op een rij gezet. U vindt het in het overzicht van hulpmiddelen.
Weerstand tegen mondverzorging
Mondverzorging roept soms weerstand op. Het is zorg die vaak intiemer wordt ervaren dan lichamelijke verzorging. Er zijn verschillende aanbevelingen hoe u met deze weerstand tegen mondverzorging om kunt gaan.